Manewry między czołgami - Panzerkampfwagen I

Postanowiłem stworzyć krótki poradnik, który pokazuje różnice i najważniejsze cechy danego pojazdu i jego późniejszych wersji rozwojowych, które pozwalałyby określić jaki jest to Ausführung (Ausf.), czyli wersja, patrząc na zdjęcie czy też na zachowany z wojny pojazd. Oczywiście nie będzie to szczegółowa analiza obejmująca najmniejsze śruby, przydługie historie konstrukcji czy dokładne dane techniczne, bo tego w Internecie jest pełno i kto chciał, to już sobie przeczytał (a poza tym kto po zdjęciu odróżni czy pancerz ma 30 mm czy 50 mm?), ale w jednym miejscu chciałbym umieścić wszystkie wersje rozwojowe, których pewne cechy ułatwiłyby w podstawowym stopniu "manewrowanie" po licznych odmianach niemieckich pojazdów różnego typu. Na pierwszy odcinek wybrałem czołg lekki Panzerkampfwagen I. 

Zapraszam do zakupu mojej książki pt. Pancerny Kaukaz. Walki Kampfgruppe von Hake na linii Nalczyk-Ordżonikidze jesienią 1942 r. Jest to pierwsze w literaturze opracowanie poświęcone temu tematowi i powstało na bazie oryginalnych niemieckich dokumentów wojennych:

Szczegóły: https://www.dookolarzeszy.pl/2024/07/zapraszam-do-zakupu-mojej-ksiazki-pt.html

 

 

Panzerkampfwagen I Ausf. A ohne Aufbau

Jak powszechnie wiadomo, Traktat wersalski zakazywał Niemcom posiadania i produkowania pojazdów pancernych, więc trzeba było sobie jakoś poradzić i nieco ukryć prace nad nimi pod postacią np. ciągnika rolniczego (Landsirtschaftliche Schlepper). Tak właśnie nazwano pierwszy projekt na czołg, którym miały zająć się zakłady Krupp-Grusonwerk, MAN, Daimler-Benz, Henschel i Rheinmetall-Borsing. Zamówiono początkowo po 3 sztuki, ale ostatecznie wszystkie egzemplarze wyprodukowane zostały według projektu Kruppa, który ochrzczono jako: Krupp-Traktor, tzw. 1 seria LaS. Jego cała seria objęła 150 pojazdów i była używana jako pojazdy szkolne, co pozwoliło żołnierzom na zapoznanie się z obsługą pojazdu gąsienicowego. Zawieszenie tej wersji było oparte na projekcie Carden-Loyd i miało pierwsze koło jezdne wyposażone w amortyzator hydrauliczny oraz sprężynę śrubową. Pozostałe cztery koła jezdne po obu stronach pojazdu miały resory piórowe i wzmocnioną zewnętrzną belkę. 

Panzerkampfwagen I Ausf. A ohne Aufbau był pozbawiony przedziału bojowego, wieżyczki oraz uzbrojenia 

Źródło: https://www.ebay.com/itm/Award-Winner-Built-1-35-German-Panzerkampfwagen-I-Ausf-A-ohne-Aufbau-PE-/162106686737

Panzerkampfwagen I Ausf. A (Sd.Kfz. 101) 

PzKpfw I Ausf. A to pierwszy seryjnie produkowany czołg dla Wehrmachtu. Jego produkcję rozpoczęto już w 1934 r. i była ona kontynuowana do 1936 r. Przez ten czas powstało 1 190 pojazdów w pięciu fabrykach, wyłączając 150 czołgów wspomnianych powyżej. Początkowo PzKpfw I Ausf. A nazwano MG Panzerwagen, czyli czołg z karabinem maszynowym. 

PzKpfw I Ausf. A był nadbudowaną wersją PzKpfw I Ausf. A ohne Aufbau, więc obie konstrukcje łączy to samo podwozie. Przedział bojowy czołgu został zaprojektowany tak, że jego boki, szersze od kadłuba, były umiejscowione nad gąsienicami. Oprócz tego dodano wieżę, która była umieszczona niesymetrycznie po prawej stronie. Pojazd uzbrojono w dwie sztuki karabinów maszynowych MG 13 (najczęściej w wersji Kurz - krótkiej), kalibru 7,92 mm na standardowy karabinowy nabój 7,92x57 mm. Załoga liczyła dwie osoby: dowódca siedzący w wieży dowódcy i kierowca - siedzący w przedniej części kadłuba. Ostatecznie PzKpfw I Ausf. A wycofano z frontu w 1941 r.

Panzerkampfwagen I Ausf. A łatwo odróżnić po trzech kołach podtrzymujących gąsienice i czterech kołach jezdnych + jednym kole napinającym będącym jednocześnie dodatkowym kołem jezdnym

Źródło: Military History Institute, Carlisle Barracks, PA

 Panzerkampfwagen I Ausf. B 

Jako że silnik Ausf. A był słaby i miał tendencję do przegrzewania się, postanowiono użyć nowego podwozia, początkowo przeznaczonego dla wozu dowodzenia. Nowy pojazd był dłuższy od poprzednika, ale nadal miał dwuosobową załogę. Nowy czołg lekki nazwano PzKpfw I Ausf. B i łatwo go odróżnić dzięki pięciu kołom jezdnym i osobnym kołem napinającym - wersja Ausf. A ma cztery koła jezdne i koło napinające spełniające również rolę koła jezdnego. Dodatkowo łatwą cechą do odróżnienia Ausf. A od Ausf. B są trzy koła podtrzymujące gąsienice w pierwszym i cztery w drugim. Tak samo jak w Ausf. A - zawieszenie Ausf. B było wersją rozwojową zawieszenia Carden-Loyd. 

PzKpfw I Ausf. B produkowano w tych samych zakładach co Ausf. A wyłączając Rheinmetall. Jego produkcja trwała od sierpnia 1936 r. do maja 1937 r., a łącznie powstało 399 egzemplarzy. Na froncie Ausf. B były używane od 1936 r. do czerwca 1941 r., chociaż w niektórych jednostkach niszczycieli czołgów były wykorzystywane jako pojazdy dowodzenia aż do 1943 r. 

Panzerkampfwagen I Ausf. B miał dodane piąte koło jezdne i czwarte koło podtrzymujące gąsienice; koło napinające tylne nie pełniło już funkcji koła jezdnego

Źródło: https://tiny.pl/t7cpb

Kolejną rzucającą się w oczy różnicą pomiędzy Ausf. A (na górze) i Ausf. B (na dole) są nadbudowy układów wydechowych

Źródło: http://tank-photographs.s3-website-eu-west-1.amazonaws.com/panzer-I-german-ww2-tank-pzkw-panzerkampfwagen.html

Źródło: http://tank-photographs.s3-website-eu-west-1.amazonaws.com/panzer-I-german-ww2-tank-ausf-b-kubinka-museum-russia.html

Panzerkampfwagen I Ausf. C

Projektowanie wersji Ausf. C rozpoczęto we wrześniu 1939 r. Celem było stworzenie lekkiego pojazdu rozpoznawczego, który można by transportować drogą powietrzną. Finalnie Ausf. C powstał w jedynie 40 egzemplarzach (wszystkie w Locomotivenfabrik Krauss-Maffei AG, z kadłubem projektu Daimler-Benz). W odróżnieniu od Ausf. A i Ausf. B nowa wersja opierała się na innej konstrukcji, w której nie użyto zawieszenia projektu Carden-Loyd, a na drążkach skrętnych z zachodzącymi na siebie kołami jezdnymi. Ausf. C uzbrojono w półautomatyczny karabin przeciwpancerny EW 141 kal. 7,92 mm oraz MG 34 - zamontowany współosiowo. Dwa egzemplarze testowano w ZSRR w 1943 r., a resztę trzymano w rezerwie aż do inwazji Aliantów w Normandii.  

Panzerkampfwagen I Ausf. C był już inną konstrukcją w porównaniu do Ausf. A i B; najłatwiej można go odróżnić po zachodzących na siebie kołach jezdnych pozbawionych łączącej ich belki zewnętrznej oraz dwóch rożnych karabinach: krótszym MG 34 na nabój 7,92x57 mm i dłuższym EW 141 na nabój przeciwpancerny 7,92x94 mm

Źródło: https://i.pinimg.com/originals/e2/a4/e6/e2a4e682c5f2033a47ae83fc1af5e875.jpg

Zmiana silnika w Ausf. C wymusiła na konstruktorach konieczność zaprojektowania na nowo tyłu kadłuba

Źródło: Military History Institute, Carlisle Barracks, PA

 Panzerkampfwagen I Ausf. F

Ostatnią wersję "jedynki" zaprojektowano jako czołg wsparcia piechoty przez co miał o wiele grubszy pancerz. Ausf. F miał także zachodzące na siebie koła jezdne o trochę innej budowie niż w Ausf. C. Podobne stosowano w innych konstrukcjach, tj. pojazdach półgąsienicowych i czołgach ciężkich. Prace nad Ausf. F prowadzono od 1939 r., ale produkcję rozpoczęto dopiero w kwietniu 1942 r. serią 30 pojazdów. Podobnie jak w poprzednikach, Ausf. F był uzbrojony w dwa karabiny maszynowe MG 34. Z racji nieskuteczności w walce przeciwko pojazdom opancerzonym - Ausf. F przydzielono do jednostek policji i oddziałów zapasowych. 

Cechami charakterystycznymi dla Ausf. F są: zachodzące na siebie koła jezdne o innej budowie niż w Ausf. C, szersze i masywniejsze gąsienice z większymi - szpiczastymi zębami taśm gąsienic (w porównaniu do Ausf. C), obustronna przerwa w osłonie gąsienic oraz prawie schowane w jarzmach karabiny maszynowe MG 34 opierające się na charakterystycznej nadbudowie w kształcie łuku

Źródło: https://img-new.cgtrader.com/items/156113/c7dac6bbfc/panzer-i-ausf-f-vk1801-3d-model-max.jpg

Na tych modelach dobrze widać różnicę w kołach napędzających i jezdnych Ausf. C (na górze) i Ausf. F (na dole)

Źródło: http://kenny22.com/wp-content/uploads/2016/12/ic-vk601-16.jpg

Źródło: http://i-am-modelist.com/wp-content/uploads/2012/01/Ark_7.jpg

Zapraszam do zapoznania się z innymi częściami:

• PzKpfw II: https://www.dookolarzeszy.pl/2019/04/manewry-miedzy-czogami-cz-2.html
• PzKpfw III: https://www.dookolarzeszy.pl/2019/05/manewry-miedzy-czogami-cz-3.html
  
• PzKpfw IV: https://www.dookolarzeszy.pl/2019/06/manewry-miedzy-czogami-cz-4.html
• PzKpfw V: https://www.dookolarzeszy.pl/2019/08/manewry-miedzy-czogami-cz-5.html 
• PzKpfw VI: https://www.dookolarzeszy.pl/2019/11/manewry-miedzy-czogami-cz-6.html