Niemiecko-polski słownik pojęć cz. 4 - załoga czołgu

W czwartej części słowniczka niemiecko-polskiego chciałbym przybliżyć najczęściej używane komendy, jakie wydawały załogi niemieckich czołgów podczas II wojny światowej.

Zapraszam do zakupu mojej książki pt. Pancerny Kaukaz. Walki Kampfgruppe von Hake na linii Nalczyk-Ordżonikidze jesienią 1942 r. Jest to pierwsze w literaturze opracowanie poświęcone temu tematowi i powstało na bazie oryginalnych niemieckich dokumentów wojennych:
Szczegóły: https://www.dookolarzeszy.pl/2024/07/zapraszam-do-zakupu-mojej-ksiazki-pt.html

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że poniższe komendy nie są wyznacznikiem i oczywiście było ich dużo więcej - nie zawsze tak "oficjalnych" - szczególnie w ferworze walki. Zebrałem jednak te najczęściej używane i z ich pomocą z dużym prawdopodobieństwem można by było poprowadzić niemiecki czołg z mniejszymi bądź większymi sukcesami.

Zanim przejdziemy do sedna, warto nadmienić, iż niemieckie załogi (Mannschaft) czołgów liczyły od 2 do 5 osób, w zależności od modelu. W ich skład wchodzili:

• Kommandant - dowódca
• Richtschütze - celowniczy
• Ladeschütze - ładowniczy
• Funker - radiooperator
• Fahrer - kierowca 

Kommandant był oczywiście najwyższy stopniem, a jego zastępcą (Gehilfe) był najczęściej Richtschütze, który nierzadko sam w końcu zostawał dowódcą. Niektóre komendy można przypisać różnym członkom załogi - szczególnie te dowódcy i celowniczego, które meldował dodatkowo do dowództwa radiotelegrafista - ale starałem się je jednak umieścić z jak najlepszym dopasowaniem z zastrzeżenie, że część z nich była wymienna.
Jasne jest, że głównym środkiem komunikacji w czołgu było radio, które eliminowało problem kontaktu wzrokowego, przez co nie dochodziło do jakichś nieporozumień i braku jasności w doborze słów. Pomocne były standardowe wzory rozkazów oraz komend, a w czasie walki często trzeba było mówić krótko i na temat, aby zachować dyscyplinę komunikacji radiowej. W walce pancernej jej bezproblemowe działanie było nierzadko decydujące w przebiegu bitwy, szczególnie w początkowym okresie II wojny światowej. Załogi niemieckich czołgów intensywnie ćwiczyły komunikację radiową oraz działanie sprzętu, a na szczęście dla Niemców ich armia wyposażała w radiostację każdy pojazd pancerny.
Panzerwaffe miała ścisłe zasady łączności radiowej. Każdy dowódca na każdym szczeblu musiał znać poniższa formułę meldunku:

1. Wróg (lokalizacja i kierunek poruszania się) 
2. Własna sytuacja/prowadzone działania
3. Wykonanie/dalsze działania/zalecenia

Dzięki dobremu wyszkoleniu liczba pomyłek w walce mieściła się w rozsądnych granicach. Dowódca czołgu musiał jeszcze przed rozpoczęciem komunikacji wiedzieć, co chce przekazać. Jeżeli rozkaz miał więcej niż kilka zdań, należało wcześniej przygotować notatki. Jasne było też, iż informacje, które mogły przydać się przeciwnikowi nie mogły być nadawane otwartym tekstem, aby uniknąć kłopotów w razie przechwycenia sygnału. Każda transmisja powinna używać nazw kodowych. Radiooperatorzy używali tzw. Sprechtafel (tabeli kodów skróconych). 

Wywołanie i zgłoszenie zawsze było prowadzone według tej samej zasady. Aby odbiorca od razu wiedział o kogo chodzi, jego nazwa pojawiała się jako pierwsza: Tiger, hier ist Elch, Empfang! (Tygrys, tu Łoś, odbiór!). Jeżeli wiadomość jest skierowana do więcej niż jednego odbiorcy, można było powiedzieć: An alle Löwen, Empfang! (Do wszystkich Lwów, odbiór!), albo An alle Panther und Löwen, Empfang! (Do wszystkich Panter i Lwów, odbiór!). Jeżeli wywołało się np. wszystkie Lwy, to te odpowiadały w kolejności ich numerów taktycznych. W praktyce, gdy załogi znały się nawzajem nie zawsze stosowano nazwę kodową. 

W razie gdy pododdział zmienia swoje podporządkowanie, dowódca musiał poinformować swoje czołgi o przełączeniu częstotliwości radiowej i samemu potwierdzić zmianę: Maus, hier ist Eagle. Ich bin verbunden, Empfang! (Mysz, tu Orzeł! Jestem podłączony, odbiór!). W razie, gdy był problem z łącznością, można było przejść na przekaz klawiszowy (ciągłe nadawanie fali). Niemieccy dowódcy, a w szczególności radiooperatorzy, byli w tym temacie szczególnie solidnie szkoleni. 

W komunikacji radiowej nigdy nie wolno było podawać stopni i pozycji. Dowódcy wszystkich szczebli byli wywoływani zgodnie z nazwą kodową i dodaniem przedrostka, np. Kommandant, Führer czy Gehilfe. Tyle teoria - w praktyce rozkaz ten łamano nagminnie i zazwyczaj używano imion lub nazw kodowych niezmienianych przez dłuższy czas. Doszło do tego, że Generaloberst Heinz Guderian dobitnie upomniał swoich podkomendnych i zagroził karami dyscyplinarnymi za każde naruszenie zasad. Ostatecznie nazwy kodowe zmieniano co 9 dni, aby nie prowokować Generalnego Inspektora Wojsk Pancernych.
W przypadku komend radiowych dotyczących zmiany kierunku, ustawienia w szyku bądź prędkości podawane były one zgodnie z zasadą "EKA": Einheit (jednostka), Kommando (zapowiedź) i Ausführungskommando (hasło), np. Kiefer an alle, Stellung, Auf gehts! (Sosna do wszystkich, na pozycję, naprzód!). Podobnie było w odniesieniu do zmiany kierunku i formacji marszowej, które podawaną zgodnie z zasadą "EMMA": Einheit (jednostka), Marschrichtung (kierunek poruszania), Marsch albo Gefechtsform (formacja w marszu lub w boju), Ausführungskommando (hasło), np. An alle Mäusen, hier ist Mäuse zwei. Ecke des Waldes, Linkskurve, bewegung! (Do wszystkich Myszy, tu Mysz dwa. Róg lasu, lewo skos, ruchy!).
Zadania bojowe wydawano zgodnie z zasadą "EMEZA": Einheit (jednostka), Marschrichtung (kierunek poruszania), Entfernung (odległość), Ziel (cel), Auftrag (zadanie), np. Tiger, hier ist Adler. 10 Uhr, Kreuzung auf dem Hügel, Infanterie in Stellung, durchbruchen! (Tygrys, tu Orzeł. Godzina 10, skrzyżowanie na wzgórzu, piechota na pozycji, przebić się!).
Meldunku zawsze wydawano zgodnie z sekwencją: Wann, Wen (Feind), Wie, Wo, Was tue ich? (Kiedy, kogo [dostrzegłem], jak, gdzie, jakie działania podejmuję?). Ze względów praktycznych - jeżeli chodziło o przeciwnika - podawano pierwsze lokalizację.

Po krótkim wstępie komunikacji między pojazdami pancernymi przechodzimy do komend wydawanych już w czołgu. Podzieliłem je ze względu na funkcję:

Kommandant:

• Auf gehts! - Naprzód!
• Ausgeschaltet! - Wyeliminowany!
  
• Bewegung! - Ruchy!
• Das muss weh tun - To musiało boleć 
• Das war direkt neben uns! - Przeszedł obok nas!
• Das war einer von us! - To był nasz! 
• Das war knapp! - Było blisko!
• Erwischt! - Mamy ich!
• Fahr los! - Odjazd!
• Feuer frei! - Ognia!
• Feuererlaubnis erteilt! - Zgoda na strzał!
• Funker ausgefallen! Signalreichweite verringert! - Radiooperator wyeliminowany! Zmniejszony zasięg sygnału! 
• Funker getroffen! Funk nur noch eingeschränkt! - Radiooperator dostał! Kontakt radiowy ograniczony!
• Haltet die Augen auf! - Oczy szeroko otwarte!
• Hohlladungsgranate, laden! - Kumulacyjnym, ładuj!
• Legen wir los! - Zróbmy to!
• Los gehts! - Naprzód!
• Panzergranate, laden! - Przeciwpancernym, ładuj!
• Raus hier! - Spadamy stąd!
• Sie haben uns! Raus! - Mają nas! Wypad!  
• Schnell! - Szybciej
• Schnell! Lösch das Feuer! - Szybko! Zgasić ogień!
• Sprenggranate, laden! - Odłamkowym, ładuj!
• Unserer Fahrzeuge zerstört! - Nasz pojazd dostał!
• Versucht es zu löschen! - Spróbuj go usunąć!
  
• Volltreffer, nächstes Ziel - Trafienie, następny cel
• Wieder ein Abschuss für uns! - Kolejne trafienie dla nas!
• Winkelspiegel getroffen! Reichweite eingeschränkt! - Peryskop obserwacyjny trafiony! Zasięg ograniczony!
• Winkelspiegel zerstört! - Peryskop obserwacyjny zniszczony! 
  
• Wir brennen! - Palimy się!
• Wir haben sie! - Mamy ich!
• Wir sind erledigt! Raus hier! - Już po nas! Wynosić się!
• Wo sind sie hin?! - Gdzie on jest?!
• Ziel erfasst! - Cel zablokowany!

Richtschütze:

• Abpraller! - Odbicie!
• Bereit zu feuern! - Gotowy do strzału!
• Den haben wir abgefackelt! - Podpaliliśmy go!  
• Der ging nicht durch! - Nie przeszedł!
• Der steth in Flammen! - Stoi w płomieniach!
• Der Turm steckt fest! - Wieża zablokowana! 
• Die Granate war wirkungslos! - Pocisk nieskuteczny!
• Die Visierung stimmt nicht mer! - Ustawienie wizjera zmienione!
• Drehkranz getroffen! Der Turm dreht sich nur noch langsam! - Pierścień wieży trafiony! Szybkość obrotu wieży ograniczona!
• Einer weniger! - Jednego mniej
• Fahrzeug zerstört! - Pojazd zniszczony!
  
• Feind zerstört! - Wróg zniszczony!
• Feindfahrzeug zerstört! - Wrogi pojazd zniszczony!
• Fertig! - Gotowy!
• Feuerbereit! - Gotowy do strzału!
• Gegner brennt! - Przeciwnik płonie!
• Gegner zerstört! - Przeciwnik zniszczony!
• Ich sehe sie nicht mehr! - Nie widzę ich już!
• Kaum noch was zu erkennen! - Nic nie widzę!
  
• Kein Durchschlag! - Brak przebicia!
• Kein Wirkungstreffer! - Brak trafienia!
• Kritischertreffer! - Krytyczne trafienie!
• Querschläger! - Rykoszet!
• Sie haben die Turmsteuerung getroffen! - Trafili w sterowanie wieży!
• Sichtgeräte wieder einsatzbereit! Wir sehen wieder mehr! - Wizjery działają! Znów możemy widzieć więcej!
• Treffer! - Trafienie!
• Turm blockiert! - Wieża zablokowana! 
• Turm getroffen! - Wieża trafiona!
• Turm repariert, kann aber nicht mehr so schnell gedreht werden! - Wieża naprawiona, ale za szybko się nie będzie obracać!
• Volle Durchdringung! - Pełna penetracja!
• Wir haben Genauigkeit eingebüßt! - Straciliśmy celność! 
• Wir haben sie nicht mal angekratz! - Nawet go nie drasnęliśmy! 
• Wirkungstreffer! - Celne trafienie! 
• Ziel hat Beschuss unbeschadet überstanden - Cel bez uszkodzeń po postrzale
• Ziel verloren! - Cel stracony!

Ladeschütze: 

• Das Feuer ist aus! - Ogień ugaszony!
• Die Kanone getroffen! - Armata trafiona!
• Die Kanone instandgesetzt! - Armata naprawiona!
  
• Lade! - Ładuję!
• Laden! - Załadowany!
• Munitionstreffer! - Trafienie w amunicję!
• Wir können nicht mehr schiessen! - Nie możemy już strzelać!
• Unser Munitionslager wurde getroffen! - Nasz skład amunicyjny został trafiony! 

Funker:

• Artillerie auf meine Position! - Artyleria na moją pozycję!
• Fertig! - Bez odbioru! 
• Fordere Artillerieschlag an! - Potrzebne wsparcie artyleryjskie!
• Funkgerät beschädigt! Reichweite eingeschränkt! - Radiostacja nie działa! Zasięg ograniczony! 
• Funkgerät getroffen! Keine Kommunikation! - Radiostacja dostała! Brak łączności!
• Ladeschütze tot! Wir können nicht mehr so schnell scheissen! - Ładowniczy nie żyje! Wyłączeni z szybkiego prowadzenia ognia! 
• Ladeschütze ausgefallen! Nachladen dauert länger! - Ładowniczy wyeliminowany! Ładowanie potrwa dłużej! 
• Mannschaft ausgefallen! - Załoga wyeliminowana!
• Richtschütze ausgefallen! Wir feuern blind! - Straciliśmy celowniczego! Strzelamy na oślep!
  
• Unser Fahrer wurde getötet, wir können uns kaum bewegen! - Nasz kierowca zginął, nie możemy się ruszać! 
  

Fahrer:

• Eine unserer Ketten ist zerstört! Wir sitzen fest! - Jedna z gąsienic zniszczona! Utknęliśmy!
• Benzintank getroffen! - Przedział paliwowy trafiony!
• Kette beschädigt! - Gąsienica uszkodzona!
• Kette repariert! Weiter gehts! - Gąsienica naprawiona! Ruszamy!
  
• Kette verloren! Wir sind bewegungsunfähig! - Gąsienica spadła! Jesteśmy unieruchomieni!
  
• Kette wurde getroffen! Sie kann jeden Moment reissen! - Gąsienica trafiona! W każdej chwili może się urwać!
  
• Motor kaputt! - Silnik padł!
• Motor kritisch getroffen! - Silnik krytycznie trafiony!
  
• Motor hat Aussetzer! -  Silnik nie odpala!
  
• Motor hat keine Leistung mehr! - Silnik stracił moc!
• Motor repariert, weiter gehts! - Silnik naprawiony, możemy ruszać!
  
• Motor wurde beschädigt! - Silnik uszkodzony!
• Wir können aber nicht mehr so schnell fahren - Za szybko nie pojedziemy
  
• Wir können uns nicht mehr bewegen! - Dalej nie pojedziemy!
• Wir stehen! - Jesteśmy unieruchomieni!  

Cała załoga: 

• Fahrer/Funker/Richtschütze/Ladeschütze/Kommandant ist ausgefallen/bewusstlos/verwundet - Kierowca/Radiooperator/Celowniczy/Ładowniczy/Dowódca padł/nieprzytomny/ranny! 
• Kameraden wurde getötet! -  Towarzysze zostali zabici!  

 

Zapraszam na inne części: 

• cz. 1 - https://www.dookolarzeszy.pl/2019/10/niemiecko-polski-sownik-pojec-cz1-heer.html
  
• cz. 2 - https://www.dookolarzeszy.pl/2019/11/niemiecko-polski-sownik-pojec-cz-2.html
• cz. 3 - https://www.dookolarzeszy.pl/2019/12/niemiecko-polski-sownik-pojec-cz-3.html